مو های اضافی

هیرشوتیسم یا موهای اضافی عبارت است از رشد بیش از حد مو هاي ضخیم و پر رنگ در نواحي که در آن رشد مو در خانم ها معمولا بسیار ناچیز است و یا موجود نميباشد تعریف شده است. چنین رشد موهای بدن معمولا در نواحی که رشد مو وابسته به هورمونها میباشد صورت میگیرد مانند صورت، قفسه سینه ، و حلیمه پستان. که باید ازپر مویی یا  hypertrichosis فرق گردد که در آن رشد مو وابسته به هورمونهای مردانه نبوده و رشد موی بصورت عمومی در تمام بدن رخ داده و یا بصورت موضعی در یک ناحیه خاص بدن بوجود مییاید. 

پتوفیزیولوژی

هیرشوتیسم می تواند ازسبب بلند بودن غیر طبیعی هورمونهای آندروژن ( هورمونهای مردانه) و یا حساس بودن بیشتر فولیکول مو در مقابل هورمونهای مردانه یا اندروجن ایجاد گردد.

افزایش هورمونهای مردانه یا اندروجن دارای سه میکانیزم میباشد که عبارت اند از:

1.تولید بیشترآندروژن توسط غده های آدرنال و تخمدان

2. حمل و نقل Androgen در خون توسط پروتئین های حامل آن (SHBG)

3. اتصال به آخذه های آندروژن و تغیرات داخل الحجروی Intracellular

به طور خلاصه ، تولید بیش از حد هورموهونهای مردانه یا آندروژن ، افزایش تبدیل محیطی آندروژن به شکل فعالتر آن ، کاهش استقلاب بدن ، و افزایش آخذه اتصال آن عوامل ایجاد موهای اضافی میباشد.

تولید بیش از حد آندروژن منجر به افزایش اندازه فولیکول مو ، قطر مو ، و طولانی شدن مدت مرحله فعالیت یا anagen فولیکولهای مو میگردد. علاوه بر تغییر در کیفیت و حجم مو ، چرب شدن بیشتر جلد و مو ممکن است از ترشح آندروژن اضافی بمیان آید. توزیع مو در زنان مبتلا به بالا بودن سطح آندروژن نیز تغییر می یابد. رشد بیش از حد مو در مناطق حساس به آندروژن مانند صورت رخ می داده در حالیکه سبب ریزش موی سر میگردد.

همچنان فولیکول مو دارای انزایمی بنام 5 الفاریدکتاز بوده که این انزایم تستوسترون را دیهایدروتستوسترون تبدیل نموده که ماده اخیر به مراتب قویتر از تستوسترون بوده و بلند بودن این انزایم در فولیکول مو سبب میشود تا عمل تستو سترون بالای فولیکول مو بلند رفته و سبب رشد بیشترمو گردد در حالیکه دراین حالت تولید تستوسترون و سویه آن در خون نارمل میباشد.

تستوسترون سبب تحریک رشد مو ، افزایش اندازه و شدت رنگ موگردیده در حالیکه عمل استروژن برعکس ، کاهش رشد و تولید موی ظریف میباشد. پروژسترون اثر کمتر در رشد مودارد.

تستوسترون در خون با   SHBGاتصال یافته و فعالیت آن از این طریق تنظیم می شود. سطوح پایین تر از SHBG سبب افزایش هورمون تستوسترون آزاد میگردد. .

سن شروع هیرشوتیسم بستگی به علت آن است. در شکل فامیلی مرض معمولا در دوران بلوغ آغاز می شود. هیرشوتیسم ناشی از هیپرپلازی مادرزادی آدرنال (CAH) در اوایل دوران کودکی آغاز می شود ، در حالی که در سندرم تخمدان پلی کیستیک ، اغلب شروع آن پس از بلوغ صورت میگیرد. رشد موی صورت در زنان پس از قطع عادت ماهوار ممکن است ایجاد گردد

تاریخچه

در زنان ، هیرشوتیسم می تواند یک مشکل عاطفی ناراحت کننده مانند از دست دادن مو در پوست سر باشد. شروع هیرشوتیسم می تواند یک یا چند شکل مختلف داشته باشد.به عنوان مثال ، در زنان مبتلا به هیرشوتیسم فامیلی ، اغلب در دوران بلوغ ظاهر می شود. هیرشوتیسم در بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک معمولا به تدریج توسعه میابد. هیرشوتیسم که بصورت آنی شروع گردیده وتوسعه یابد به نظر می رسد که از سبب تومورهای ترشح کننده آندروژن ناشی شده باشد.

معاینه فیزیکی

روش اندازه گیری رشد مو مدل Ferriman - Gallwey ، با ارزیابی میزان رشد مو در 9 ناحیه اجازه می دهد تا شدت هیرشوتیسم تعیین گردد که به شرح زیر است :

• چهره (به خصوص ، بروت ، ریش ، و مناطق شقیقه یا temple)

• قفسه سینه

• Areolae یا حلیمه پستان

• شانه ها

• کمر

• باسن

• قسمت های داخلی ران

• دستگاه تناسلی خارجی

علائم و نشانه های دیگر ممکن همراه باشد بعضی ازآنها شامل موارد زیر میباشد :

• Acanthosis Nigrincans

• چاقی

• علائم یا نشانه های مردانگی ( خشن شدن صدا، اندام مردانه )

• علائم یا نشانه های سندرم کوشینگ

• آکنه یا جوانی دانه

• کم شدن موی سر

معاینات

در مواردی ضرورت به معاینات لابراتواری بوده و سویه هورمونها باید تعیین گردد

معاینات التراسوند هم جهت تشخیص سندروم پولی سیستیک مبیض کمک کننده میباشد در وقعات خاص معاینات ستی سکنو ام آر آی لازم میباشضد که در صورت ضرورت توسط داکتر توصیه خواهد گردید.

• Total and free testosterone
• Sex hormone binding globulin
• Free androgen index
• Dihydroxyepiandrosterone sulfate
• Androstenedione (drawn after 10 a.m.)

درصورتی که نزد خانمها عادت ماهوار غیر منظم باشد ایجاب معاینات ذیل را نیز مینماید

• Luteinizing hormone (LH) and follicle stimulating hormone (FSH)
• Oestradiol, 17-hydroxy progesterone
• Prolactin

تداوی

·         تدوای موقتی:

1.      تراشیدن مو های اضافی روز یک یا دوبار صورت گرفته و چیزیکه باید بخاطر داشت اینست که ترشیدن موهای اضافی سبب زیاد شدن آن نمی گردد.

2.      استفاده از موم داغ که هر شش هفته بعد میتواند تکرار شود

3.      نخ نمودن

4.      کندن انفرادی موهای اضافی

5.      استفاده از کریمهای مو بر که حاوی  thioglycolate بوده و گاهی سبب تخریش جلد میگردند.

طریقه اول برخلاف عقیده عمومی سبب زیاد شدن و درشت شدن موها نمیگردد اما مو ها بزودی دوباره رشد نموده و ظاهر میگردند سه طریقه اخیر دردناک بوده اما چون موها از قسمت های عمیقتر کنده میشوند مو ها به آهستگی رشد مینمایند. فولیکولیت یا التهاب پیاز موی از عوارض جانبی میتود های فوق بودن که با بوجود آمدن بخارهای کوچک چرکی در نواحی که موها برداشته شده اند میباشد. که در مدت یک هفته بهبود میگردند.

تدوای دایمی:

*. الکترولیز : در این طریق سوزن مخصوص ماشین الکتر و کواتری داخل فولیکول موی گردیده و با تولید حرارت سبب تخریب فولیکول موی میگردد این طریقه دردناک بوده وقت گیر میباشد و در بعضی حالات سبب بوجود آمدن لکه و سکار میگردد.

*. لیزر درمانی: از لیزر های مختلفی در تداوی موهای اضافی استفاده بعمل مییاید که دارای نتایج خوب بوده خصوصآ نزد کسانی که دارای جلد روشن موهای تیره و درشت باشند سبب بهبودی میگردد که طی ۴ الی ۷ بار تداوی صورت میگیرد. دارای عوارض جانبی ناچیز میباشد. که عبارت از بوجود آمدن لکه پر رنگ ( خصوصآ نزد کسانی که دارای جلد تیره میباشند ) میباشد که خوشبختانه موقتی بودهو بعد از مدتی ازبین میرود. میزان کاهش مو های اضافی با لیزر نتایج مختلفی را در پی داشته که مربوط به رنگ جلد، ضخامت مو و ماشین لیزری که جهت تداوی استفاده میشود و مهارت داکتر تداوی کننده میباشد بصورت عموم کاهش موهای اضافی با لیزر در حدود 50 الی 70 فیصد بوده که طی 5 الی هفت بار تداوی بمیان میاید. هرقدر جلد روشنتر باشد و موها ضخیم تداوی با لیزر بیشتر قناعت بخش بوده جلد تیره و موها باریک نتایج تداوی کمتر خواهد بود.

تداوی دوایی:

در واقعات خاص میتوان از دواهای ضد آندروجن استفاده نمود که توسط متخصص جلدی ، نسایی ولادی و یا هم متخصصین اندوکرینو لوژی توصیه خواهد گردید که سبب نارمل شدن سویه هورمونها گردیده و سبب نازک شدن و کم شدن موهای اضافی میگردد. 

در اغلب موارد هیرشوتیسم بیماری سلیم است و عمدتا سبب نگرانی از نظر زیبایی میگردد با این حال بیماران مبتلا به هیرشوتیسم ممکن است نشانه بیماری زمینه ای جدی تر مانند سرطان تخمدان یا آدرنال داشته باشند خوشبختانه این اختلال بسیار نادر است.